مطلع الفجر-یاسر عسکری/ایران اسلامی به عنوان یکی از مردمسالارترین کشورهای جهان به شمار میآید. برگزاری چندین انتخابات در سالهای پس از پیروزی انقلاب، نشان میدهد مردم تا چه حد در سرنوشت سیاسی کشور خود دخیل هستند. شاید بیراه نباشد که ادعا کنیم همین امر موجب شده مردم ایران از بسیاری مردم جهان سیاسیتر و نسبت به وضعیت کشور خود آگاه تر باشند.
در این بین در ایران که تک تک اعضای جامعه امکان ورود به عرصه سیاست را دارند، هر کس متناسب با جایگاه و نقش اجتماعی خود، در جریانات سیاسی کشور وظیفه و نقشی دارد. با این حال ممکن است عده ای خیال کنند که فعالیت سیاسی تعارضاتی با حرکت در ذیل تشکلهای فرهنگی یا فعالیتهای به وجود میآورد و با این پندار خود را از جهت گیری سیاسی کنار بکشند.
این یادداشت کوتاه در فاصله اندکی که تا انتخابات ریاست جمهوری و شوراهای اسلامی باقی مانده است، نگاهی کوتاه دارد به نسبت فعالیتهای فرهنگی و نقش آفرینی سیاسی.
فعالیتفرهنگیِسیاسی
فعالیتهای فرهنگی در نهاد خودشان یک جهتگیری سیاسی دارند، با این حال این جهتگیری سیاسی علنی و آشکار نیست، یعنی اینطور نیست که در نگاه اول وقتی یک حرکت فرهنگی دیدید سریع به پسزمینه سیاسی آن پی ببرید. سیاسیترین آدمها کار فرهنگی میکنند! بعضی گروهها یا نهادها در برهه ای از زمان یک حرکت فرهنگی، حتی علمی را در جامعه راه انداختند ولی به تدریج وقتی این حرکت در جامعه رشد کرد، به صورت طبیعی رنگ و لعاب سیاسی پیدا کرد.
تشکلهایفرهنگیوورودبهعرصهسیاست
لزومی ندارد تشکلهای فرهنگی ورود مستقیم به مسائل سیاسی پیدا کنند. مناسب است که نهاد فرهنگی وجهه خودش را همیشه حفظ کند ولی توجه داشته باشد که امتدادِ این وجهه اجتماعی یا بعضاً سیاسی چیست و مطابق همان امتداد پیدا بکند. البته باید امتداد مطلوبی باشد. تشکلی که تولید فرهنگی دارد، کسی که کار فرهنگی انجام میدهد قاعدتاً باید به این هم توجه کند که برآیند اجتماعی این حرکت چیست. گاهی وقتها ممکن است احتیاج باشد حرکت در راستای خواستهی اجتماعی یا سیاسی، مهندسی و تنظیم شود. با این حال نباید وجهه فرهنگی از دست برود، زیرا اگر وجهه فرهنگی از دست رفت تأثیرگذاری سیاسی پایین میآید.
جهتاصلیگمنشود
اولین وظیفه تشکلهای فرهنگی این است که جهتگیری خودشان را هیچوقت گم نکنند. هر کاری که در این تشکلها انجام میشود باید دارای جهت گیری فرهنگی باشد. در سیصد چهارصد سال گذشته، حکومتهایی که در ایران در عرصه فرهنگ اهتمام بیشتری به خرج دادهاند، هم دوران حکومتشان بیشتر بوده و هم الان قابل افتخارترند. باید عمق فعالیتهای فرهنگی خیلی بیشتر از فعالیتهای سیاسی و امنیتی تعریف شود.
توجهبهسیاست،وظیفه همگانی
در کنار این تشکلها نباید خودشان را از فعالیت سیاسی فارغ بدانند. نکته بعد هم این است که واقعاً محصولات و کار فرهنگی باید پیام طرفداری از نظام جمهوری اسلامی را با خودش داشته باشد. در تشکل فرهنگی هیچکس نباید نسبت به مسائل سیاسی بیتوجه و بیعنایت باشد.
کار فرهنگی درست و دقیق در حوزه سیاست نیز تاثیر میگذارد. وقتی یک حرکت فرهنگی ساماندهی شود به جای این که سه هفته یا یکی دو ماه کارایی داشته باشد، امتداد پیدا میکند و پنج شش سال جواب میدهد. حتی ممکن است به مرور زمان به شکلی در جامعه جا بیافتد که تبدیل به یک خرده فرهنگ شود.