روزنامه دنیای اقتصاد: شاخص کل بورس تهران در هفته گذشته با افت 4/ 0 درصدی مواجه شد.

به این ترتیب پس از رشد بیش از 6 درصدی شاخص از آخرین هفته تیر تا پایان دو هفته قبل، طی معاملات هفته گذشته قیمت سهام روند نزولی را در پیش گرفت. در این شرایط بار دیگر مطابق روند تاریخی بازار پس از پایان یک دوره رشد پرشتاب، افت حجم و ارزش معاملات را شاهد بودیم. در این فضای رکودی معامله‌گران حقوقی درصدد حمایت از قیمت سهام برآمدند.

مطابق آن‌چه مشاهده شد، حمایت این معامله‌گران در دقایق پایانی بازار به خصوص در دو روز پایانی هفته به منظور حفظ سطح شاخص قابل توجه بود. تلاش‌های ناکام حقوقی‌ها در حمایت مصنوعی از شاخص بازار سهام، افت حجم و ارزش معاملات را می‌توان از نشانه‌های شروع یک فضای رکودی در بازار دانست.

در این شرایط به نظر می‌رسد ظهور یک محرک بتواند سدی در برابر ریزش نماگرهای بورسی ‌شود. به نظر می‌رسد در حالی‌که نشانه‌های مثبت قابل‌توجهی در سایر صنایع مشاهده نمی‌شود،‌ ممکن است رونق بازارهای جهانی کالاها بتواند مطابق با هفته‌های اخیر و از آغاز تابستان بار دیگر این فضای رکودی را بشکند. البته همچنان باید در انتظار نشانه‌هایی از پایداری شاخص‌های کالاها در بازار جهانی و همچنین رونق بیشتر این بازارها بود.

نشانه‌های گسترش رکود

کاهش حجم و ارزش معاملات از نشانه‌های شروع یک فاز رکودی در معاملات سهام است. در این میان این نکته قابل توجه است که برخی از فعالیت‌ حقوقی‌ها در بازار و انجام معاملات بلوکی در حالت عادی معاملات سهم باعث شد که مقدار این نماگر نیز در سطح بالایی قرار گیرد. بارزترین مثال در این خصوص رشد ارزش معاملات در نماد «خساپا» در دو روز پایانی هفته بود. سه‌شنبه و چهارشنبه به ترتیب ارزش معاملات سهام سایپا در نماد «‌خساپا» حدود 54 و 55 میلیارد تومان بود.

 ارزش معاملات کل بازار در این روزها به ترتیب 195 و 167 میلیارد تومان بود. فعالیت‌های مصنوعی حقوقی‌ها در حمایت از سهام و شاخص کل همیشه در شرایط رکودی رخ داده است. گرچه «خساپا» سابقه ارزش معاملات با مقادیر بالای این چنینی را داشته است، اما آن‌چه بر اساس شفاف‌سازی سرمایه‌گذاری رنا مشخص است، شرکت توسعه رادین به منظور رددیون خود به رنا سهام سایپا را به «ورنا» واگذار می‌کند. در این میان بر اساس صلاحدید این حقوقی‌ها جابه‌جایی میان سهامداران در حالت معمول سهام اتفاق افتاده است.

در صورتی‌که ارزش معاملات «خساپا» را از کل ارزش معاملات بازار کم کنیم، مقدار این نماگر به 151 و 112 میلیارد تومان می‌رسد. در شرایط نزول قیمت سهام هم‌زمان شدن کاهش ارزش معاملات و شکل نگرفتن صف‌های فروش حاکی از خوشبینی سهامداران به بازگشت قیمت سهام است.

در این شرایط شاخص با خرید حقوقی‌ها در نمادهای بزرگ با نوسان اندکی همراه می‌شود و افزایش شدت نوسانات به‌طور معمول با ریزش قیمت سهام همراه است. در نتیجه یک فضای رکود فرسایشی در بازار به وجود خواهد آمد. احتمال افزایش فشار فروش با ادامه فرسایش در روند عادی معاملات اتفاقی است که پس از بروز چنین نشانه‌هایی در بورس تهران رخ می‌دهد؛ مشابه آنچه در خرداد ماه امسال رخ داد. با این حال همان‌طور که تابستان با یک فضای مثبت آغاز شد، یک عامل محرک می‌تواند سدی در برابر نزول ادامه‌دار قیمت سهام تشکیل شود.

کالایی‌ها ناجی دوباره بورس؟

عمده رشد شاخص بورس در فصل تابستان مرهون انعکاس عملکرد مثبت گروه‌های کالایی به بورس بود. در این خصوص می‌توان به تعدیل مثبت گروه پالایشی برای سال مالی منتهی به اسفند سال گذشته اشاره کرد. علاوه بر این شرکت‌های سنگ‌آهنی نیز عملکرد سه‌ماه نخست سال 95 را با تعدیل مثبت به بازار انعکاس دادند. عملکرد گروه فلزات اساسی به خصوص شرکت‌های سرب و روی نیز با رشدهای قابل‌توجه این فلزات در بازار جهانی چشمگیر بود. حضور این محرک‌ها شاخص را در مسیر صعودی قرار داد.

در شرایط کنونی نیز بار دیگر شاهد رشد قیمت نفت و نوسانات مثبت فلزات و همچنین سنگ‌آهن در بازار جهانی هستیم. قیمت هر بشکه نفت برنت در روزهای اخیر با رشدهای پی در پی به بیش از 50 دلار رسیده است. بازگشت دوباره قیمت نفت به سطح 50دلاری می‌تواند سیگنال مثبتی برای گروه فرآورده‌های نفتی باشد.

نفت در روزهای اخیر با اظهارات وزرای نفت عربستان و روسیه به‌عنوان دو کشور که بخش قابل توجهی از تولیدات و صادرات را در اختیار دارند،‌ روند صعودی در پیش گرفت. مسوولان نفتی این دو کشور به احتمال حصول یک توافق در حاشیه نشست آتی اوپک به منظور فریز سطح تولیدات اشاره کرده‌اند. گرچه احتمال توافق از نظر کارشناسان بازار جهانی و همچنین با توجه به سابقه تاریخی بسیار اندک است، با این حال این عامل روانی در شرایط کنونی از قیمت نفت حمایت کرده است. به نظر می‌رسد با توجه به فاصله زمانی حدود 40 روز تا برگزاری این موضوع می‌تواند عامل حمایتی از قیمت نفت باشد.

نوسانات نفت می‌تواند اثر دو‌جانبه‌ای بر صورت‌های مالی پالایشی داشته باشد

جواد سنگینیان، کارشناس بازار سهام در این خصوص به دو اثری که نوسانات قیمت نفت بر سودآوری شرکت‌های پالایشی می‌گذارد، اشاره کرد و گفت: از طرفی رشد قیمت نفت می‌تواند با رشد ارزش موجودی نفت و فرآورده‌ها به رشد سودآوری این شرکت‌ها کمک کند. مشابه این موضوع را می‌توان در روند نزول سودآوری شرکت‌های پالایشی با افت قیمت نفت مشاهده کرد.

شفاف‌سازی «شاوان» درخصوص کاهش ارزش موجودی‌ها از جمله مثال‌های اثر افت قیمت نفت بر شرکت‌های پالایشی بود. بر این اساس رشد قیمت نفت می‌تواند اثر مثبتی بر افزایش ارزش ذخایر نفتی بر جای بگذارد. از سوی دیگر سودآوری شرکت‌های پالایشی بر اساس فاصله قیمت نفت و فرآورده‌ها حاصل می‌شود.

سنگینیان افزود: روند تاریخی این موضوع در بازارهای جهانی حاکی از این موضوع است که در روند نزولی، نرخ افت فرآورده‌ها از قیمت نفت کمتر است. این موضوع می‌تواند به رشد حاشیه سودآوری این شرکت‌ها کمک کند. در روند صعودی این موضوع حالت عکس به خود می‌گیرد. در این شرایط نرخ رشد قیمت نفت از قیمت فرآورده‌ها پیشی می‌گیرد.

 به این ترتیب حاشیه سود کاهش می‌یابد. این کارشناس بازار سهام در ادامه گفت: به نظر می‌رسد تمامی این تحلیل‌ها با توجه به نامشخص بودن نحوه قیمت‌گذاری مواد اولیه و محصولات توسط پالایش و پخش دستخوش تغییر شود و این تحلیل‌ها مفید واقع نشود. بر این اساس باید در انتظار سیاست‌های شرکت ملی پالایش و پخش درخصوص نحوه قیمت‌گذاری بود.

در بازار فلزات جهانی نیز بار دیگر شاهد رشد قیمت سنگ‌آهن و همچنین رشد قیمت فلز روی بودیم. تعطیلی معادن روی چین عاملی برای رشد قیمت این فلز و عبور از مقاومت 2300 دلاری به ازای هر تن بود. با این حال قیمت این ‌فلز در این سطح حساس پایدار نماند و بار دیگر در معاملات دیروز به کانال 2200 دلاری بازگشت. قیمت سنگ‌آهن نیز در حالی‌که کارشناسان بازار جهانی با توجه به مازاد عرضه موجود به احتمال نزول آن در ماه‌های گذشته اشاره کرده بودند، بار دیگر به بیش از 60 دلار به ازای هر تن رسید (قیمت سنگ‌آهن وارداتی تحویل در بندر تیانجین چین).

نوسان کالایی‌ها با دلار

افت شاخص دلار آمریکا نیز در روزهای اخیر به رشد قیمت کالایی‌ها در بازار جهانی کمک کرده است. شاخص دلار آمریکا پس از انتشار صورت‌جلسه فدرال رزرو در روز چهارشنبه در روند نزولی قرار گرفت. صورت‌جلسه بانک مرکزی آمریکا به اختلاف نظر میان اعضای این کمیته درخصوص آمادگی اقتصاد آمریکا برای افزایش نرخ بهره اشاره داشت.

این در حالی بود که دادلی (نماینده ایالت نیویورک در فدرال رزرو) در میانه هفته گذشته به احتمال افزایش نرخ بهره در نشست‌های آتی حتی سپتامبر اشاره کرده بود. با این حال انعکاس اختلاف نظر میان اعضای فدرال رزرو در صورت‌جلسه نشست گذشته افت ارزش دلار را به دنبال داشت.

در این شرایط افت ارزش دلار در بازار جهانی به رشد قیمت کالاها کمک کرد؛ با توجه به ارزش‌گذاری کالاها بر اساس تقویت سایر ارزها در برابر دلار، این موضوع می‌تواند قدرت واردات کالا از سایر کشورها را افزایش دهد. با این حال روز گذشته صحبت‌های چند تن از اعضای فدرال رزرو مانند دادلی مبنی بر برداشت هیجانی بازار از صورت جلسه و احتمال رشد نرخ بهره بار دیگر رشد اندک شاخص دلار را به دنبال داشت. در این شرایط نوسانات ارزش دلار در برابر سایر ارزها در بازار جهانی نیز می‌تواند در کنار عوامل بنیادی مانند عرضه و تقاضا بر قیمت کالاها اثرگذار باشد.